About Annemarie Koolstra

This author has not yet filled in any details.
So far Annemarie Koolstra has created 15 blog entries.
Email

Tien redenen waarom pubers geen hulp (durven te) vragen

Top 10 lijstjes zijn populair en internet staat er vol mee. Populair zijn lijstjes met tips en adviezen om iets beter te doen. Die zijn er ook voor ouders (van pubers), variërend van hoe ga je om met pubers en tips voor een goed gesprek. Werken deze lijstjes wel, want steeds meer pubers kampen met stress en psychische problemen zoals angst, somberheid en onzekerheid. In dit blog ga ik het omdraaien en vertellen waarom we het zo lastig vinden om over deze onderwerpen te praten.

En als we toch bezig zijn met toplijstjes, eerst maar een top drie van de belangrijkste redenen:

  1. Angst (voor) afwijzing
  2. Loyaliteit
  3. Schaamte

Afwijzing
In mijn vorige blog schreef ik dat afwijzing het ergste is wat iemand kan overkomen (veroorzaker van negatieve stress). Je kunt op allerlei manieren afgewezen worden, bijvoorbeeld voor een opleiding, sollicitatie e.d. maar niets is zo erg als afgewezen worden als persoon. Je niet geaccepteerd of serieus genomen voelen, doet heel veel met mensen. Voor pubers, die in de meest gevoelige periode van hun leven zitten en voor wie sociale acceptatie het belangrijkst is, kan afwijzing het zelfbeeld/zelfvertrouwen aantasten. Praten over negatieve gevoelens is helaas nog steeds een taboe, we doen het zelf ook niet. Wordt er in je omgeving niet gepraat over deze gevoelens, dan zal je al snel denken dat je de enige bent, dat het niet normaal is of misschien wel je eigen schuld.

Loyaliteit
Loyaliteit tussen ouder en kind kan heel ver gaan, het heeft te maken met trouw zijn aan. Als kind ben je afhankelijk van je ouders, je wilt het goed doen en ouders willen dat hun kind gelukkig is. Goed bedoeld maar dat legt druk bij een kind waardoor het niet zo snel of helemaal niet gaat vertellen dat het zich niet altijd gelukkig voelt.

Schaamte
Het gevoel hebben dat je de enige bent, of dat je niet genoeg je best doet om gelukkig te zijn, je schaamt je dood. Dat gevoel kan heel diep gaan en wordt vaak gekoppeld aan schuld. Het is je eigen schuld dat je je slecht voelt, zijn dan gedachten en overtuigingen die je liever voor jezelf houdt.

Wie kan je vertrouwen?
Praten en hulp vragen heeft alles te maken met vertrouwen. Want met wie kun je praten? Dat het voor een puber moeilijk is om met ouders te praten, blijkt wel uit wat ik hierboven beschreven heb. En dan kan het ook zomaar zijn dat hoe je je voelt te maken heeft met je thuissituatie of hoe je ouders met je omgaan.

De tien redenen nog even op een rijtje:
Angst (voor), afwijzing, loyaliteit, schaamte, omgeving praat er ook niet over (taboes), denken dat je de enige bent, schuldig voelen, geen (betrouwbare) mensen om mee te praten, onveilige thuissituatie, én  misschien wel de belangrijkste reden; het is ook heel moeilijk om over je gevoel te praten.

Zomaar wat uitspraken van pubers waarom het moeilijk voor ze is om hulp te vragen:

Ik ben gewoon gesloten in wat ik vertel, ik ben iemand die graag dingen voor zichzelf houd.

Ik ben iemand die er eerst heel erg over gaat nadenken en dan pas verhaal gaat doen.

Ik ben bang dat mensen achter mijn rug om over mij praten, dat verwacht ik niet maar ik heb wel het gevoel. Dat is puur mijn onzekerheid.

Durf te vragen
Pubers van nu groeien op met sociale media waar meestal een ideale wereld te zien is. Makers doorbreken dat taboe door in persoonlijke verhalen te vertellen dat het leven niet alleen maar leuk is. De populaire youtuber Dylan Haegens (maker van humoristische filmpjes over top tien onderwerpen) heeft een filmpje gemaakt over zijn strijd met psychische problemen. Zijn stichting www.stichtingdtv.nl is opgericht voor jongeren met informatie over hoe hulp te vragen bij psychische problemen.

Stress, piekeren, somberheid en slapeloze nachten; realiteit voor pubers

Op internet, sociale media, kranten en televisieprogramma’s wordt veel geschreven en gesproken over de toenemende stress bij jongeren. Volgens wetenschappers, hulpverleners en ervaringsdeskundigen is dit zorgelijk en zou het zelfs gevaarlijke vormen aannemen. Welke informatie moeten we serieus nemen maar wellicht de belangrijkste vraag; hoe komt het en wat kunnen we er aan doen?

Wat is stress?
Stress kan heel ruim worden omschreven als een reactie op elke prikkel of conditie die spanning veroorzaakt, maar ook in engere zin als een reactie op een negatieve prikkel (Wikipedia). We ervaren allemaal stress, dat hoort bij het leven. Stress kan positief zijn, bijvoorbeeld als we ons voorbereiden op prestaties of werk. Stress ten gevolge van een (heftige) emotionele of traumatische ervaring geeft negatieve stress.

Gevolgen negatieve stress
Stress op zich is dus niet slecht voor ons, het wordt wel een probleem als negatieve stress langdurig is, he kan schadelijk voor de gezondheid zijn. De stresshormonen die vrij komen in de hersenen kunnen niet alleen allerlei gezondheidsklachten geven zoals; hoofdpijn, slapeloosheid maar ook mentale klachten (angst, spanning, depressie). Uit onderzoek blijkt zelfs dat een verhoogd cortisol kan leiden tot hersenbeschadiging en geheugenproblemen.

Belangrijke oorzaken van stress
Uit hersenonderzoek blijkt dat stress een grote invloed heeft op het brein. Onzekerheid, afwijzing, kritiek en buitensluiting zijn de belangrijkste veroorzakers van stress. Jongeren groeien op in een tijd waarin we al op jonge leeftijd hoge verwachtingen hebben en prestaties willen zien. Kinderen moeten gelukkig en succesvol zijn. Ga er maar aanstaan, de druk is enorm! Vervolgens denken we dat ze dat grotendeels zelf kunnen, want ze daarbij helpen en begeleiden lukt niet. We hebben het immers zelf heel druk en moeilijk om gelukkig en succesvol te worden en te zijn. Voldoe je niet aan de verwachtingen, geeft dat weinig zelfvertrouwen en wordt je onzeker. Je denkt dat je het niet goed doet (kritiek), voelt je afgewezen. Afwijzing is het ergste wat je kan overkomen in het leven en omdat je niet meekunt met de waan van de dag, voel je je buitengesloten. Dit is de realiteit waar we momenteel in leven en pubers opgroeien.

Is er nog hoop?
Niet zo gek dat er uit onderzoek naar voren komt dat de jeugdjaren, met name de manier waarop ouders met kinderen omgaan een bepalende rol spelen hoe we later in ons leven met stress omgaan en onze kwetsbaarheid voor het ontwikkelen van psychische klachten.

Er is nog hoop, de tegenhangers van onzekerheid en afwijzing zijn het geven van controle en zelfbepaling als sociale waardering en steun. In een eerdere blog heb ik al een lans gebroken voor de pubers en jongeren (Pubers verdienen ons respect en oprechte aandacht). Mijn oproep aan ouders en opvoeders; besef wat de invloed van jouw manier van opvoeden is op hoe kinderen opgroeien en met het leven omgaan.

Feit: door negatieve stress worden hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor complexe cognitieve functies minder actief. Ook onze leerstrategieen veranderen tijdens acute stress en gaan we over op de automatische piloot.

 

Bron: Diesoratie: back to the roots: de jeugd als bron van kwetsbaarheid en veerkracht van prof.dr. Bernet Elzinga, universiteit Leiden

Laat mij maar alleen …

In dit blog ga  ik nader in op de vraag waarom het zo lastig is om met pubers te communiceren en waarom ze zich afsluiten en het moeilijk vinden om hun echte gevoelens en wat ze bezighoudt te delen.

Laat mij  maar alleen ook al valt het soms niet mee
De titel van de blog is van de songtekst: ‘Laat mij maar alleen’ van Klein Orkest, muziek uit mijn eigen tijd (voor pubers dus zo ongeveer de oertijd) maar het thema is van alle tijden en ook is het nog steeds een taboe. Eenzaamheid zou iets zijn wat bij bejaarde mensen hoort maar ook bij pubers is dit een gegeven waar ze mee te maken hebben en dat begint vaak al op jonge leeftijd.

Marit 14 jaar, op de basisschool gepest
Ik was wel heel eenzaam in die tijd en ook niet gelukkig. Ik had mijn boeken nog, ik heb veel boeken gelezen. Ik was gewoon een bal ellende, puur. En dan zette ik maar een fake smile op.

Bas 16 jaar, vindt sociale contacten aangaan lastig
Als ik dan weer terugfiets naar huis uit school en naar rechts afsla en mijn vrienden rechtdoor fietsen, zeg ik doei en na een tijdje hoor ik een stemmetje in mijn hoofd. Dat gaat allemaal vragen stellen over mijn vrienden, of dat wel echte vrienden zijn en zo. Dan voel ik even zo’n steek van eenzaamheid en dan probeer ik mezelf weer recht te trekken; en ja dat klopt niet en koppie erbij houden. Dat heb ik altijd als ik terugfiets van school.

Wout 15 jaar, voelt zich al zijn hele leven een buitenbeentje
Ik ben gewoon gesloten in wat ik vertel, ik ben iemand die graag dingen voor zichzelf houd. Jongens praten niet, wij hebben daar niet zo’n behoefte aan. Ja, we hebben er wel behoefte aan maar als ik ergens mee zit praat ik daar liever niet met mijn vrienden over. Wij zitten wel zo diep in elkaar maar we laten het gewoon niet zo zien. Dat komt uit de samenleving, dat zeggen ook veel mensen, daar is onderzoek naar gedaan, omdat de samenleving zo wordt opgevoed.

Drie veelzeggende citaten uit gesprekken met pubers. En zoals Wout het al aangeeft, we praten liever niet over negatieve gevoelens, wie wil zich somber, onzeker, angstig of buitengesloten voelen? Want over negatieve gevoelens praten is ook nog zo’n taboe maar ook deze realiteit zullen we zelf en met pubers bespreekbaar moeten maken.

Laat mij maar alleen
Ook al valt het soms niet mee
De eenzaamheid en niemand die er zeurt
Wat ben je stil, waar denk je aan?

En dat laatste zinnetje zouden we wat vaker moeten stellen!

 

De hele tekst en muziek van ‘Laat mij maar alleen’ is te vinden op songteksten.nl en op youtube.com

Pubers verdienen ons respect en oprechte aandacht

Wat is dat toch dat als er over pubers gesproken of geschreven wordt, dat meestal  in negatieve zin is? Ze zouden lui zijn, lastig, brutaal en ouders roepen vaak wanhopig dat er geen land met ze te bezeilen is. Vaak gaat het over school; niet gemotiveerd, slechte cijfers halen en huiswerk waar ze geen zin in hebben. We zouden pubers niet begrijpen en eigenlijk is dat wel vreemd want zijn ouders (nog niet zolang geleden) zelf ook geen puber geweest? Er zijn boeken vol geschreven waarin verteld wordt hoe ouders/volwassenen met die moeilijke pubers om zouden moeten gaan. Op internet circuleren talloze lijstjes met tips en adviezen hoe we met pubers moeten communiceren. Negatieve labels bij pubers neerleggen helpt niet maar wat dan wel?

 

Pubers zijn niet moeilijk, ze hebben het moeilijk
In de eerste blog die ik schreef (wetenschap versus praktijk) wordt al duidelijk waarom het lastig is om met pubers te communiceren en in gesprek te blijven. Het is een proces van losmaken (puber) en loslaten (ouder). En als we al communiceren met pubers ligt de focus van ouders meestal bij het schoolgebeuren terwijl prioriteit bij de puber zijn sociale en gevoelsleven is. De zo vaak genoemde gierende hormonen bepalen hoe een puber zich voelt en juist dat gevoelsleven voert de boventoon.

De meest gehoorde wens van ouders is wel dat ze willen dat hun kind gelukkig wordt. Klinkt mooi maar ja, wat is dat dan en een constante staat van gelukkig zijn is op z’n zachts gezegd niet heel echt realistisch. Want als iemand dat serieus beweerd zal de omgeving terecht aan het psychische welzijn van die persoon gaan twijfelen. Want hoe goed bedoeld dat wij kinderen gelukkig willen zien, zijn dit wel verwachtingen die wij van kinderen hebben en kinderen willen graag aan die verwachtingen voldoen omdat ze zich dan geliefd en geaccepteerd voelen. En juist dat zijn de basisbehoeften en of daaraan voldaan wordt bepaalt hoe we in het leven staan en hoe we daar mee omgaan. Kinderen ervaren vaak al vroeg in hun leven dat ze niet aan de verwachtingen van volwassenen kunnen voldoen, want kinderen voelen zich niet altijd gelukkig en dat kan komen omdat ze in een wereld zitten waarin ze zich buitengesloten voelen, zichzelf, de mensen en hun omgeving niet begrijpen.

Volwassenheid is… erkennen dat je een prutser blijft
Wij denken vaak als volwasssenen dat we de wijsheid in pacht hebben en dat we wel weten hoe het leven in elkaar zit en hoe je dan wat we allemaal zo graag willen ‘gelukkig zijn’ wordt. Diep in ons hart weten we dat ook wel dat dat niet zo is en zijn we zo naief dat we denken dat onze kinderen dat niet in gaten hebben.  Helaas hebben ze vaak al jong ervaren dat volwassenen ook nogal eens de plank misslaan, onzeker zijn en het ook niet altijd weten. In de puberteit worden ze kritischer, gaan ze onze tekortkomingen zien en willen ze het anders doen en zelf richting aan hun leven gaan geven.

Back to memory lane
Volwassenen lijken te zijn vergeten dat ze zelf puber zijn geweest terwijl die periode voor de meesten een lastige en onzekere tijd was, het ene moment was je bezig met hoe je eruit zag maar ook nadenken over levensvragen zoals; doe ik er wel toe en wat wil ik met mijn leven? De wereld van de huidige pubers mag er dan anders uitzien, hoe ga je met je leven om en welke mensen zijn belangrijk voor mij? blijft voor iedere generatie hetzelfde.

Moeten we dan alle verwachtingen loslaten?
Verwachtingen helpen ons ook om doelen te bereiken dus ze volledig overboord gooien is niet de oplossing maar we moeten wel de onrealistische verwachtingen loslaten, want die belemmeren zowel volwassenen als pubers. En als we pubers al iets willen leren waar ze wat aan hebben, dan is het wel dat we gaan accepteren dat het leven best wel ingewikkeld is, dat tegenslag bij het leven hoort en als het je overkomt, je geen loser bent of gefaald hebt in het leven.

Wat helpt wel?
Als we ons bewust worden en het (voor ouders/volwassenen) ‘moeilijke’ gedrag van pubers gaan begrijpen omdat dit met onze onrealistische verwachtingen te maken heeft, zullen we ervaren dat pubers wel degelijk behoefte hebben aan onze hulp en begeleiding. En als ouders/volwassenen gaan toepassen wat in het hieronder korte puntenlijstje is samengevat, verwachtingen toch nog uit kunnen komen…..

  • Laat de goedbedoelde maar onrealistische verwachtingen los
  • Maak ‘volwassenheid  is erkennen dat je een pruster blijft’ tot lijfspreuk
  • Back to memory lane

De uitspraak: volwassenheid is erkennen dat je een prutser blijft, heb ik ‘geleend’ van Desanne van Brederode

Hoe word je (weer) gemotiveerd voor school?

Pubers (en ouders!) hebben vaak de meeste stress over school. Iedere dag je weer motiveren en zin maken om huiswerk te doen, stof leren die je saai vindt, of er het nut niet van inzien. Wat is motivatie eigenlijk en waarom is het zo lastig om je voor school te motiveren? Dat ga ik uitleggen en nog belangrijker; ik ga laten zien hoe je (weer) gemotiveerd kunt worden door bijvoorbeeld doelen te stellen en eigen keuzes maken. Kortom, waar kom jij je bed voor uit?

Wat is motivatie eigenlijk?
Er zijn verschillende vormen van motivatie. Je moet iets doen en meestal  is dat iets wat je niet leuk vindt of waar je het nut niet van inziet. Want wees eerlijk, meestal hoef je niet gemotiveerd te worden om bijvoorbeeld met vrienden iets te gaan doen of je favoriete serie op netflix te bekijken. En als het om schoolwerk gaat ben je wellicht hooguit gemotiveerd om voor een proefwerk te leren omdat je anders een slecht cijfer haalt en je docent en ouders daar niet blij van worden. Werken voor een goed cijfer of om je ouders tevreden te stellen is geen echte motivatie. Een ander verhaal is het, dat je het doet omdat je later iets wilt bereiken in de maatschappij, een goede baan waar je ook nog leuk mee kunt verdienen.

Nu is dat ‘later’ vaak het probleem want later is nog heel ver weg en nu al weten wat je wilt gaan doen is voor de meeste pubers nog te onduidelijk en vaag om uit jezelf de motivatie te halen om iedere dag naar school te gaan en huiswerk te maken. Nu zijn er verschillende oorzaken van geen motivatie, die gaan we onderzoeken en nog belangrijker; hoe word je wel gemotiveerd voor school?

Eigen keuze
De ideale situatie zou zijn dat je iets doet wat je interessant of leuk vindt, dat het je eigen keuze is en het iets is wat je graag wilt bereiken. Een school waar je alleen maar leuke en interessante dingen leert, die je ook nog nuttig vindt, zou ideaal zijn maar is uiteraard niet echt realistisch. Zie school maar als voorbereiding op het echte leven en dat is ook niet alleen maar leuk en interessant. En wat die eigen keuze betreft; die heb je echt. Je kunt iedere dag weer denken, ik heb geen zin, vind het saai enz (dat is ook regelmatig zo) maar het helpt je niet echt om de dingen te doen die je (nu eenmaal) moet doen.

Doelen stellen
Wat echt helpt is doelen stellen. Nu kun je doelen op korte termijn en op langere termijn stellen. Dat laastste is het moeilijkst omdat je ‘beloning’ of te bereiken doel nog ver weg is en je voorlopig nog hard moet werken om het te bereiken. Maar je kunt heel goed doelen stellen die je nu helpen om toch iedere dag zonder al teveel tegenzin naar school te gaan en je huiswerk te maken.

Nu kun je heel erg in je (negatieve) gevoel blijven hangen, maar kijk ook  naar wat je wel leuk en interessant vindt. Waar ligt je belangstelling en van welke vakken word je wel enthousiast? (of die ene leraar die voor jou het verschil maakt door boeiend over zijn vak te vertellen).

Stel doelen voor jezelf en zet ze op papier
Bedenk eerst je doel voor de langere termijn. Ik ga ervan uit dat je met naar school gaan je schooldiploma wilt halen dus dat zou je einddoel kunnen zijn. Je kunt voor de motivatie een tussendoel stellen, dat zou dan overgaan naar de volgende klas kunnen zijn. Maak ook een lijstje met zaken die je nu motiveren om je schoolwerk te doen, zoals vakken die je belangstelling hebben, leuke schoolsfeer, goede vrienden/klasgenoten e.d. Print het uit en hang het op bij je werkplek zodat je het iedere dag ziet!

Vraag hulp!
Er wordt nogal wat van je gevraagd op de middelbare school. Je moet zelfstandig kunnen werken, huiswerk plannen en organiseren, veel nieuwe leerstof tot je nemen, omgaan met je emoties, aandacht, concentratie en motivatie. Dit zijn allemaal zaken die je vaak nog moet leren en als je deze vaardigheden nog niet beheerst, kan dat er ook voor zorgen dat je weinig of geen motivatie hebt. Huiswerkbegeleiding of coaching zou dan een oplossing kunnen zijn. Bespreek dit met je ouders en/of je mentor op school.

Je kunt ook zelf al aan de slag met de huiswerktips die ook op deze blog staan en er staan nog meer informatieve en interessante artikelen die je kunnen helpen en motiveren!

Tips voor als je een (motivatie)dipje hebt:
Even chillen, naar je favoriete muziek luisteren, lekker tussendoortje eten, een leuke activiteit plannen met vrienden of praat erover met iemand die belangrijk voor je is.

Waarom jongens slechter presteren in het onderwijs dan meisjes

In het voortgezet onderwijs zijn de verschillen in studievaardigheden van jongens en meisjes behoorlijk groot. Zijn meisjes gewoon slimmer dan jongens? Nee, meisjes zijn gemiddeld niet intelligenter dan jongens maar hoe komt het dan dat jongens vaker uitvallen in het voortgezet onderwijs, afstromen naar een lager niveau of slechtere leerprestaties halen? Uit onderzoek blijkt dat meisjes een voorsprong hebben in bepaalde cognitieve vaardigheden en bijvoorbeeld een beter zelfinzicht hebben en  meisjes zijn vaak taliger. Omdat ons onderwijs behoorlijk talig is, geeft dit meisjes een voorsprong. In het huidige onderwijs wordt ook een grote mate van zelfstandigheid en planning en organisatie van schoolwerk verwacht, vaardigheden die bij jongens vaak nog onvoldoende aanwezig en ontwikkeld zijn. Wat hebben jongens nodig zodat ze weer kunnen aanhaken en zich kunnen ontwikkelen en betere leerprestaties laten zien?

Talige meisjes versus drukke jongens
Dat er (soms grote) verschillen zijn in het gedrag en de ontwikkeling van meisjes en jongens is goed te zien in de puberteit. Kijk maar eens rond in een brugklas en je ziet jongens met nog speels gedrag en meisjes die vaak fysiek ook groter zijn dan jongens en heel ander gedrag laten zien. Jongens en meisjes verschillen dus sterk in de puberteit qua uiterlijk en gedrag maar binnen de groep zijn er ook verschillen. Het is niet zo dat alle jongens nog speels zijn en niet talig zouden zijn. Er zijn ook jongens die fysiek verder zijn en interesses en vaardigheden hebben die hun leeftijdgenoten nog niet hebben. Dit geldt trouwens ook voor meisjes!

Welke rol speelt evolutie in man-vrouwverschillen?
De tijd dat mannen uit jagen gingen en vrouwen voor nageslacht zorgden ligt inmiddels ver achter ons maar de vraag is hoe mannen en vrouwen zich sinds die tijd ontwikkeld hebben. Om de huidige verschillen te kunnen duiden kan een lesje evolutieleer verhelderend zijn!

Nature of nurture?
Puberteit wordt vaak als eerste geassocieerd met gierende hormonen en dat  is niet zo gek want (geslachts)hormonen spelen ook een belangrijke rol, ze sturen de hersenprocessen en daarmee het gevoelsleven en het gedrag.

Feitje: de hersenontwikkeling wordt in de puberteit op subtiele wijze beinvloed door geslachtshormonen. Uit onderzoek blijkt dat pubers die gevoeliger zijn voor mannelijke geslachtshormonen (testosteron) ook meer typische patronen hebben in de ontwikkeling in bepaalde hersengebieden. Het gaat om gebieden die relevant kunnen zijn voor verschillen in cognitie tussen jongens en meisjes.

Biologie (nature) speelt dus wel degelijk een belangrijke rol in ontwikkkeling en verschillen tussen jongens en meisjes maar de omgeving (nurture) speelt ook een belangrijke rol want cultuur en leerervaringen hebben invloed op de hersenontwikkeling. Dat jongens zich biologisch sterker ontwikkeld hebben heeft te maken met het feit dat ze zich (in de oertijd) fysiek moesten voorbereiden op jagen, vechten en zware arbeid verrichten. In tegenstelling tot meisjes die zich meer richt(t)en op sociale interactie en communicatie met andere meisjes en vrouwen. Vanuit de evolutie hebben meisjes zich dus meer ontwikkeld op sociaal en communicatief gebied en zijn de hersengebieden waar taal een belangrijke rol speelt meer ontwikkeld.

We kunnen dus concluderen dat het niet een kwestie is van nature of nurture maar nature én nurture. Feit is wel dat bepaalde structuren en vaardigheden in de hersenen bij jongens zich anders en volgens een ander tijdpad ontwikkelen dan bij meisjes. Uit MRI-onderzoek is aangetoond dat er structuren zijn die bij meisjes eerder zijn ontwikkeld dan bij jongens. Globaal kan geconstateerd worden dat de hersenontwikkeling bij jongens achterloopt bij die van meisjes en dat hun hersenrijping ongeveer anderhalf jaar later is voltooid. Er zijn wel specifieke onderdelen waarin jongens weer voorop lopen en dat zijn  dan bijvoorbeeld de motoriek en ruimtelijke vaardigheden. Belangrijk is ook om te weten dat aan het eind van de hersenrijping (ongeveer rond het 25ste jaar) de meeste jongens de achterstand in taal op meisjes heben ingelopen.

Van probleem naar oplossing!
We weten nu dat biologie een belangrijke rol speelt in de prestatieverschillen tussen jongens en  meisjes, maar dat de omgeving en cultuur uiteindelijk bepalend zijn hoe en in welke richting jongens en  meisjes zich ontwikkelen. Het goede nieuws is dus dat jongens het ook in zich hebben om zich in meer talige vaardigheden te ontwikkelen, we moeten er wel eerder mee beginnen. Het argument dat jongens nog speels zijn en niet toe zijn aan bepaalde vaardigheden gaat dus niet op. Die zgn typische eigenschappen van jongens, zoals onderzoeken en experimenteren (ruimtelijk inzicht) kunnen ze heel goed inzetten om zich de meer talige vaardigheden eigen te maken.

Wat moet er gebeuren in het onderwijs om jongens weer mee te laten doen?
Verandering in het onderwijs is een oplossing maar dat is lange termijnwerk en het zou goed zijn als er een dialoog en samenwerking komt tussen wetenschap en onderwijs, zodat wetenschappelijk inzicht vertaald kan worden naar het onderwijs.

Het is twee voor twaalf
Wat kunnen we voor de huidige jongens doen die nu dreigen af te glijden, want onze huidige maatschappij heeft juist behoefte aan mensen die ondernemend en creatief zijn én beschikken over de juiste vaardigheden (executieve functies).

De wetenschap dat we eerder moeten beginnen met het aanbieden en aanleren van meer talige vaardigheden aan jongens is van belang voor de komende generatie jongens, voor nu hebben jongens behoefte aan aanpassingen en handvatten om betere prestaties te laten zien.

In de klas
Leerkrachten kunnen helpen door structuur en duidelijkheid te bieden. Bied leerstof aan in korte stukjes, geef korte verbale instructie en wissel af met doe-opdrachten. Het visualiseren van lesstof is ook een goede manier om af te wisselen (ook meisjes hebben hier baat bij!). Er is niet één oplossing, daarvoor zijn zoals aangegeven, jongens te verschillend. Wel hebben jongens meer beweging en uitdaging nodig en sturing.

Helpen bij school- en huiswerk
Zelfstandig kunnen werken, plannen en organiseren zijn bij het maken en leren van schoolwerk de belangrijkste vaardigheden. Jongens hebben hier gerichte hulp en begeleiding bij nodig, structuur en sturing zijn essentieel. Het (helpen bij) maken van een (huiswerk)planning, weten hoe je het beste kunt leren, strategieen en manieren van leren, zijn mogelijkheden en handvatten om jongens te helpen en te begeleiden bij het leren (leren).

Hoe je dat het beste kunt doen, daar blog ik regelmatig over in bijvoorbeeld praktische huiswerktips maar ook andere informatieve blogs waar je mee aan de slag kunt. Meer behoefte aan individuele begeleiding? Op de website vind je uitgebreide informatie over de mogelijkheden en je kunt altijd contact met mij opnemen via mail of telefoon.

 

 

 

 

HUISWERKTIP – samenvatting maken

In de huiswerktips heb ik al eerder aangegeven dat het belangrijk is dat je actief aan de slag gaat met leerwerk en dat een goede voorbereiding heel belangrijk is, dat begint al in de klas door het maximale uit de lessen te halen. Dit doe je door actief op te letten en mee te doen in de klas, aantekeningen te maken en huiswerk te maken. In deze huiswerktip ga ik je laten zien hoe je het beste een samenvatting kunt maken van de leerstof ter voorbereiding op een toets.

Wanneer een samenvatting maken?
Toetsen gaan vaak over grotere stukken stof en over langere teksten. Voor vakken waar voor toetsen vooral teksten moeten worden geleerd is het maken van een samenvatting een handige leerstrategie. Vakken zoals; geschiedenis, aardrijkskunde of leerstof waarbij het om begrijpen van de tekst of een verhaal gaat, lenen zich goed voor het maken van een samenvatting.

Belangrijk: plan de te leren leerstof in op een weekplanner. Bekijk de hoeveelheid stof en bepaal hoeveel leermomenten je nodig hebt om je goed voor te bereiden op de toets. Begin een week van te voren te plannen en te leren en verdeel de stof over verschillende leermomenten en dagen.

Hoofd- en bijzaken scheiden
Het maken van een samenvatting is best lastig, het is dan ook niet de bedoeling dat je stukken tekst letterlijk overschrijft. Lees de tekst eerst zorgvuldig en aandachtig door (gebruik hierbij de uitleg en je aantekeningen uit de les).

Samenvatting maken
Zoals al aangegeven is het voor het maken van een samenvatting belangrijk dat er onderscheid gemaakt wordt tussen hoofd- en bijzaken. Bij toetsen worden twee soorten vragen gesteld en als je bij het maken van je samenvatting hier rekening mee houdt, dan heb je een goede samenvatting en kun je een goed cijfer halen.

Kennisvragen
Deze vragen zijn meestal letterlijk in de tekst te vinden en je kunt deze vragen beantwoorden als je de stof via ‘instampen’ hebt geleerd. De vragen gaan vooral over feiten, definities, formules, jaargetallen of geleerde woordjes bij talen. Leer je enkel op deze manier dan zal het heel moeilijk worden om een voldoende te halen.

Toepassings- en inzichtvragen
Om deze vragen te kunnen beantwoorden moet je de stof ook begrijpen (inzicht) en kunnen toepassen. Deze vragen gaan bijvoorbeeld over het bedenken van oplossingen, het kunnen toepassen van een formule maar ook het geven van een eigen mening of het kunnen aangeven van overeenkomsten en verschillen. Een goede samenvatting bevat dus kennis (feiten) maar ook voorbeelden van toepassing en inzicht.

Afhankelijk van het schoolniveau wat je doet is het percentage kennisvragen verschillend. In het vmbo is dat ongeveer 50% kennisvragen en 50% toepassings- en inzichtvragen. Op havo-niveau is dat meestal 40% kennisvragen en 60% toepassings- en inzichtvragen en op vwo-niveau respectievelijk 30% en 70%

Hoe ga je te werk?
Begin met de tekst is stukken te verdelen, vaak is dat al gedaan in de tekst in je boek door subkopjes met een titel. Gebruik de titel als ‘kapstokje’ en maak per kopje een samenvatting.

Handig is ook om dit op losse kaartjes of stroken papier te doen. Op de ene kant schrijf je de titel/onderwerp en op de achterkant schrijf je kernzinnen en feiten/formules/voorbeelden. De zelfstandige naamwoorden in een tekst zijn het belangrijkste en deze zal je het meeste gebruiken in je samenvatting. Belangrijk is dat je de betekenis van woorden weet, dus begrijp je de betekenis van woorden niet, zoek ze op in een woordenboek!

Werk je met digitale teksten dan kun je ook met markeerstift zinnen en woorden markeren of je kunt met een papieren kopie werken.

Het maken van een samenvatting is slechts een onderdeel van het leerproces. De stof meerdere malen lezen en doe dat vooral hardop dat helpt echt! Laat je ook overhoren, als je de stof aan een ander kunt uitleggen dan heb je het goed geleerd en begrepen.

Lees ook de andere huiswerktips op de blog zodat je leert verschillende leerstrategieën in te zetten. Kom je er ondanks de tips niet uit of wil je liever individuele hulp met je school- en huiswerk dan kan je altijd contact met mij opnemen.

 

 

 

 

 

 

 

 

HUISWERKTIP – leerstof beter onthouden; maak een mindmap

Om leerstof goed te leren en te begrijpen kun je een samenvatting van de tekst maken maar nog beter is het  om er een mindmap van te maken. Je werkt dan niet alleen met teksten, want een mindmap is een grafisch schema waarin je gebruik maakt van woorden, kleuren, symbolen en tekeningen. Je onthoudt namelijk beter leerstof in beelden (visueel) dan grote stukken tekst. Als je leerstof in een mindmap zet, dan maak je gebruik van allebei je hersenhelften waardoor je de stof beter en sneller onthoudt! Met een goede mindmap krijg je een overzichtelijk beeld waarin hoofd- en bijzaken duidelijk worden.

Hoe maak je een mindmap?
Begin met een vel papier en leg dit horizontaal neer. In het midden van het vel papier zet je het hoofdonderwerp, je kunt dit opschrijven maar je kunt er ook een tekening van maken of een kader erom heen zetten.

Maak takken en subtakken (boom)
In teksten worden vaak verschillende subonderwerpen behandeld die met het hoofdonderwerp te maken hebben. Deze vindt je vaak in de kopjes van de paragrafen in de lesstof of je boek. Maak vanuit het hoofdonderwerp voor ieder subonderwerp een tak. Op deze (dikke) takken, die het dichtst bij het midden staan, zet je slechts een woord (sleutelwoord). Vanuit deze takken ga je steeds specifiekere (dunne) takken tekenen waar dan meer en uitgebreidere informatie komt te staan.

Gebruik verschillende kleuren
Maak gebruik van verschillende gekleurde stiften of pennen. Als je schrijft gebruik je voornamelijk je linker hersenhelft, om informatie beter te onthouden, is het handig om ook je rechter hersenhelft te stimuleren. Dit kun je doen door je takken verschillende kleuren te geven, je associeert de tak dan met een bepaalde kleur.( Uit onderzoek is gebleken dat het gebruik van kleuren gebieden in je rechter hersenhelft activeren.)

Maak tekeningen
Een beeld zegt vaak meer dan 1000 woorden en bovendien onthoud je beelden beter en makkelijker dan woorden en teksten. Als je woorden kunt vervangen door een tekening in je mindmap, doe dat dan en maak ook hier weer gebruik van verschillende kleuren.

Uiteindelijk gaat het erom dat er een overzichtelijk beeld ontstaat en het onderscheid tussen hoofd- en bijzaken duidelijk wordt. Door een mindmap te maken, gebruik je alle ingangen van je hersenen; je kleurt, tekent, legt logische verbanden en je twee hersenhelften werken samen. Zo kunnen je hersenen de informatie beter en sneller onthouden en je bespaart je een hoop tijd!

Voor voorbeelden en inspiratie vind je op internet talloze voorbeelden van mindmaps maar ga vooral zelf aan de slag en gebruik je fantasie en creativiteit.

Verschillende manieren van leren
Lesstof alleen maar een paar keer doorlezen is niet voldoende om te stof echt goed te leren en te begrijpen. De volgende dag voor een overhoring weet je dan nog wel genoeg om een voldoende cijfer te krijgen maar bij een repetitieweek zal je dan waarschijnlijk de stof weer helemaal door moeten nemen. Je moet dus actief met de stof aan de slag en of je nu een mindmap maakt of een samenvatting, het is belangrijk dat je op verschillende manieren de stof leert maar ook je persoonlijke voorkeur is belangrijk voor welke manier je kiest. Bevat leerstof veel feiten dat is een mindmap/schema handiger, leerstof met een verhaal dat je moet begrijpen leent zich dan beter voor een samenvatting.

Ik schrijf regelmatig over hoe je handig en efficient kunt leren via bijvoorbeeld de huiswerktips maar lees vooral ook de andere blogs met handige en interessante informatie. En wil je liever onder begeleiding aan de slag om te leren hoe je handige leerstrategieen kunt inzetten en te plannen en  organiseren? Dan kun je altijd bij mij in de praktijk terecht voor individuele begeleiding.

Hoe je beter en makkelijker kunt leren met dopamine

Huiswerk maken en leren voor repetities, activiteiten die dagelijks aan de orde zijn maar waar je niet bepaald meteen enthousiast en blij van wordt, dus laat staan dat je er uit jezelf gemotiveerd aan begint. Maak gebruik van dopamine! Klinkt als een soort drug en dat is het ook wel een beetje en….  je kunt het zelf maken!

 

Wat is dopamine en waarom gaat leren makkelijker als je het interessant vindt of als je nieuwsgierig bent?
Dopamine wordt ook wel het ‘gelukshormoon’ of het ‘geluksstofje’ genoemd. Op het moment dat er in de hersenen dopamine wordt aangemaakt, geeft dat een fijn gevoel en word je blij. Hoe je gebruik kunt maken van dopamine bij het leren kun je hier ontdekken.

Dopamine is een stofje dat alleen in de hersenen wordt aangemaakt en daar ook blijft. Dit stofje komt vrij als je iets nieuws gaat leren en als je het interessant of leuk vindt (of als je zin in iets lekkers hebt!). Wanneer deze stofjes vrijkomen worden de boodschappen tussen de hersencellen makkelijker doorgegeven. Je leert dus makkelijker en je onthoudt het ook beter. De taak die je gaat doen moet ook weer niet te makkelijk zijn, het is een kwestie van puzzelen en uitproberen, het moet dus een uitdaging zijn. De dopamine zorgt ervoor dat je hersencellen goed met elkaar communiceren en sterke verbindingen maken.

Proud to be vout!
Niemand vindt het fijn om fouten te maken, het voelt als falen maar eigenlijk zou je het niet erg moeten vinden om fouten te maken. Wie kent niet het gezegde: van fouten maken leer je! Dat is ook zo want als je geen fouten maakt dan leer je ook niet echt. We zeggen dan: proud to be vout. In je hersenen zit een gebiedje dat ook wel het ‘oh shit centrum’ wordt genoemd. Maak je een fout of gaat iets mis, dan zorgen dit ‘oh shit centrum’ én dopamine ervoor dat je op zoek gaat naar andere manieren om het op te lossen. Wel belangrijk is dat je niet al opgegeven hebt (het lukt me toch niet!). Niet opgeven dus, zie het als een uitdaging om toch vol te houden en te blijven proberen. Dat helpt je brein om dingen makkelijker te leren en beter te onthouden. En lukt het uiteindelijk wel dan word je voor al die inspanning en geploeter beloond met je portie zelf aangemaakte dopa, wat je een blij en trots gevoel geeft.

Eet wat lekkers
Dopamine wordt ook aangemaakt als je bijvoorbeeld chocola, fruit of noten eet. In chocola, appels, bananen en amandelen zitten stofjes die er voor zorgen dat de hersenen dopamine aanmaken. Dus als je gaat leren, eet een stukje chocola, neem een appel of banaan of een handje amandelen.

Gijs (14 jaar) maakt regelmatig zijn eigen versie van studentenhaver;  smelt 2 ons pure chocola in een pannetje (au bain marie). Strijk op een vel bakpapier rondjes chocola en strooi daar grof gehakte cashewnoten op (favoriet van Gijs) of andere noten. Op laten stijven in de koelkast. Doe het in een bakje en neem voor je gaat studeren een stukje of als tussendoortje als je even pauze neemt.

Bij de huiswerktips schrijf ik regelmatig over hoe je op verschillende manieren kunt leren en studeren. Bij leren is het namelijk belangrijk dat je al je zintuigen gebruikt zodat je de lesstof beter en langer onthoudt. Lees bijvoorbeeld hoe je het beste woordjes kunt leren of een goede samenvatting of mindmap kunt maken.

HUISWERKTIP – Woordjes leren

Bij de talen Engels, Frans en Duits (Grieks en Latijn) krijg je als huiswerk woordjes en soms ook hele zinnen om te leren. Hoe meer woordjes je kent hoe beter je talen gaan, het is belangrijk dat je een grote woordenschat opbouwt. In deze blog ga ik je laten zien dat er goede en handige manieren zijn om woordjes te leren. Woordjes leren is best saai en daarom is het slim om af te wisselen en zo ontdek je ook wat jouw beste manier is.

 

Het leren van woordjes kan best moeilijk zijn. Je korte termijngeheugen is niet zo best, komt vaak voor bij dyslexie. Je kunt de dingen niet meteen onthouden en je hebt veel herhaling nodig. Ook kan het zijn dat je je slecht kunt concentreren of je vergeet het geleerde weer snel. Er zijn verschillende manieren om woordjes te leren en herhaling is belangrijk. Als je woordjes moet leren, plan dan meerdere leerblokjes in én over meer dagen. Verdeel het aantal woorden in delen. Heb je bijvoorbeeld 40 woorden te leren dan maak je er 2 lijsten van 20 woorden van.

Woordjes leren met kaartjes
Maak kaartjes van stevig papier (tip: neem een navulling voor een memoblok en knip de blaadjes doormidden, je hebt dan een mooi formaat kaartjes). Schrijf  op de ene kant het vreemde woord, op de andere kant de Nederlandse betekenis. Spreek de woorden tijdens het opschrijven hardop uit en doe dit ook als je de woordjes leert! Klinkt misschien raar maar door hardop te praten tijdens het leren wordt het beter in je geheugen opgeslagen.

Bepaal het aantal woorden dat je per keer wilt gaan leren. Neem een stapeltje voor je en lees het vreemde woord en bedenk/leer de betekenis. Draai het kaartje  om en controleer of je het goed hebt. Herhaal dit een keer. Leg vervolgens de stapel met de Nederlandse  betekenis voor je en leer de woorden op dezelfde manier als met de vreemde woorden.

De volgende keer dat je gaat oefenen neem je de stapel voor je en als je het woord vlot kan benoemen, leg je het kaartje op een rechter stapeltje. Ken je het woord nog niet goed, dan leg je het op een linker stapeltje. Dit stapeltje herhaal je net zo lang tot alle kaartjes op de rechter stapel liggen.

Woordjes leren met beweging
Maak kaartjes zoals beschreven bij woordjes leren met kaartjes. De kaartjes liggen op tafel. Pak een kaartje en lees het vreemde woord en de betekenis hardop voor. Loop door je kamer (heb je een kleine kamer, kun je het ook in de huiskamer doen) en blijf dit uitspreken herhalen. Leg het kaartje ergens neer en loop terug naar je tafel of bureau. Pak het volgende kaartje en doe hetzelfde, leg het kaartje weer ergens neer in de kamer en doe dit met alle kaartjes die je deze keer wilt leren.

Ga nu de kamer door en blijf bij een kaartje staan, pak het op en lees het hardop voor en loop terug naar je tafel waar je het kaartje weer neerlegt. Doe dit met alle kaartjes, haal ze allemaal terug. Wacht 20 minuten (ga bijvoorbeeld iets van maakwerk doen). Controleer welke woorden je nu goed kent en leg die apart. Met de overgebleven kaartjes herhaal je het looprondje. Wacht weer 20 minuten (goed moment om even pauze te nemen!) en pak de kaartjes en controleer welke woorden er nu goed inzitten. Heb je dan nog kaartjes over, loop het rondje nogmaals.

Weetje: wanneer je beweegt gaat er meer zuurstof en bloed naar je hersenen, het leren gaat makkelijker én de informatie wordt beter opgeslagen in  je geheugen. Op school wordt voornamelijk je linker hersenhelft gebruikt bij rekenen, taal en logisch redeneren. Door actief te zijn met je lijf wordt je rechter hersenhelft gestimuleerd en hierdoor gaan je beide hersenhelften beter samenwerken!

Woordjes leren met Wrts
Wrts is een gratis online overhoorprogramma. Je kunt zelf je eigen woordenlijsten invoeren maar er staan ook al lijsten in die je kunt downloaden. Als je de lijsten hebt ingevoerd kan je jezelf op 8 verschillende manieren laten overhoren. Ook handig is dat je de woorden kan laten uitspreken. Wrts onthoudt elke gemaakte fout en vraagt deze dan opnieuw zodat je oefent net zolang tot het goed gaat. Aan het eind krijg je een beoordelingscijfer te zien. www.wrts.nl

Probeer ze allemaal een keer uit en ontdek wat jouw beste manier is maar wissel ook af, dan is het minder saai en je onthoudt het beter. Je kunt je natuurlijk ook nog altijd laten overhoren door je ouders en als die geen tijd hebben kun je ook nog  met een klasgenoot samen oefenen en elkaar overhoren.

Op deze blog schrijf ik regelmatig over hoe je het beste kunt leren via de huiswerktips. Er volgen er nog meer dus houd de blog in de gaten.

Tip voor ouders: wil je je kind helpen met huiswerk dan kun je uiteraard de blogs (mee)lezen. Er zijn ook boekjes te koop waarin allerlei handige informatie staat over helpen met huiswerk. Zelf vind ik ‘DE HUISWERKCOACH’ van Arnold Brouwer een aanrader.